Zelf noemt ze het gekscherend een quarterlife crisis. En wel een die vaak mede veroorzaakt wordt door druk vanuit de eigen omgeving en maatschappelijke ideeën over wat “normaal” is. Celine Schoonbeek behaalde dit jaar een associate degree in Crossmediale Communicatie, maar stuitte in de aanloop daarnaartoe regelmatig op kritiek. Na een hbo-studie Human Resource Management, zou deze praktijkgerichte mbo+ opleiding “een stap terug” zijn. Vreemd en onnodig volgens Celine. En reden voor een hoop studiekeuzestress bij veel jongeren. Ze ziet het als haar missie om dit taboe, waarvoor onvoldoende aandacht is, te doorbreken. Daarom deelt ze in dit interview haar eigen verhaal en hoe ze uiteindelijk met succes voor eigen succes ging.
Waarom is de kwestie van studiekeuze zo’n belangrijk onderwerp voor je?
Ik denk dat mijn verhaal herkenbaar is voor veel anderen. Ik zag tijdens mijn studie om me heen gebeuren dat best veel mensen stopten met hun opleiding. Vaak omdat ze niet goed weten wat ze willen en kunnen. Niet gek, want op mijn eigen middelbare school bijvoorbeeld werd weinig aan voorlichting gedaan over dit onderwerp. Terwijl de gemiddelde mbo-, hbo-, of wo-instelling tientallen opleidingen aanbiedt en het maken van zo’n levensbepalende keuze voor een zeventienjarige ontzettend lastig is.
Tijdens en na het eventuele stoppen met een studie blijft de onzekerheid over “de juiste keuze” vaak bestaan bij studenten. Met het gevaar dat ook die tweede opleiding niet helemaal past. Mijn ervaring is dat die stress vaak deels wordt veroorzaakt door de eigen omgeving. Maar ook wijdverspreide ideeën over wat goede keuzes zijn en de angst om niet te voldoen aan die verwachtingen speelt een rol. Ik vind dat dit anders kan en moet.
We groeien allemaal eigenlijk op met een heel zwart-wit idee van wat succes is. En alles wat daar niet aan voldoet is falen. Dat begint al op de basisschool. Een hoge CITO-score en een havo- of vwo-advies betekenen succes, al het andere is mislukken. En zelfs als je naar het hbo gaat, heb ik gemerkt, wordt van je verwacht dat je er een master aan vastplakt. Na mijn studie HRM voelde ik de druk om er een master achteraan te doen. Dit was immers ook het enige wat de hogeschool mij voorschotelde als vervolgoptie. Maar ik zie het ook bevestigd bij anderen. Een vriendin die na haar studie Psychologie koos voor de PABO, kreeg daar eveneens kritische opmerkingen over. Jammer, want juist dit soort studies leiden je praktisch op voor een specifiek vak.
“We groeien allemaal eigenlijk op met een heel zwart-wit idee van wat succes is. En alles wat daar niet aan voldoet is falen.”
Hoe erg is die sociale druk? Is het niet gewoon een gezonde prikkel?
Een beetje druk kan goed zijn en helpen bij het maken van besluiten. Maar de sociale druk die ontstaat om mensen te beïnvloeden bij het maken van hele persoonlijke keuzes kunnen juist enorm ongezond zijn. Je leest niet voor niets steeds vaker over de “quarterlife crisis”, een soort midlife crisis voor jongeren, die wordt veroorzaakt door verwachtingen vanuit sociale media, familie en vrienden. En daar houdt het niet op. Want ook onderwijsinstellingen doen daar dus aan mee door je tijdens je bachelor alleen maar masteropleidingen voor te schotelen.
Hoe ben jij zelf met die druk omgegaan?
Ik heb na mijn studie HRM gekozen voor een associate degree in Crossmediale Communicatie. Daarbij stuitte ik inderdaad ook op dat onbegrip. “Huh, waarom? Je wilt toch het hoogst haalbare?” Of “Wat zonde, je gaat nu echt helemaal niks met je studie HRM doen?” Maar ik voelde al op de basisschool dat ik een creatief beroep wilde uitoefenen als ik later groot was. Als kind tekende ik veel, maar het was er ook wel ingestampt dat ik met een creatief beroep nooit mijn brood zou kunnen verdienen. Daarom heb ik toch heel lang het “normale” traject gevolgd. Maar ergens kwam gelukkig ook het moment dat ik dacht, “fuck it, ik wil dit en ik ga het gewoon doen.” Toen heb ik me gestort op een associate degree in Crossmediale Communicatie. Dat is een tweejarige hbo-opleiding, die qua niveau wordt omschreven als een mbo+ opleiding, maar die je wel de theorie aanleert met het idee om je direct ook te trainen in praktische vaardigheden. De afgelopen twee jaar heb ik parttime gewerkt en gestudeerd. Onlangs heb ik mijn diploma voor deze opleiding in ontvangst mogen nemen. En daar ben ik heel trots op.
Wat kunnen we doen om studenten iets minder studiekeuzestress te bezorgen en te helpen kiezen wat goed bij ze past?
Een goed begin zou zijn om af te stappen van het stapelsysteem dat we momenteel hebben in het onderwijs. Een voorbeeld daarvan is dat studenten die na hun hbo een wo-studie kunnen doen tegen een voordelig studietarief. Dat is prima natuurlijk, maar andersom, bijvoorbeeld als je van het hbo naar het mbo overstapt, betekent het dat je gewoon de volle pond betaalt. Daarnaast moeten we samen het taboe doorbreken dat rust op het volgen van een praktische opleiding. Ook dat begint al op de basisschool. Kinderen hoeven niet allemaal naar de havo of het vwo. Het belangrijkste is dat je doet waar je beter in wilt worden en waar je gelukkig van wordt. Over verspilling gesproken, niets is zo “zonde” als ergens aan beginnen waar je eigenlijk überhaupt niet volledig achter stond. En studenten moet meer durven kiezen voor eigen succes in plaats van het succes dat sociale media, de hogeschool of de directe omgeving voorschrijft. Daar plukt iedereen de vruchten van.
“Maar ergens kwam gelukkig ook het moment dat ik dacht, “fuck it, ik wil dit en ik ga het gewoon doen.”
Heb je nog laatste studiekeuzetips?
Een hele praktische tip, mocht je in de situatie terechtkomen dat je een tweede studie gaat doen, is je inschrijven voor die tweede opleiding voordat je de eerste afrondt. Dan blijf je ook tijdens de tweede studie het voordelige tarief betalen. Een kleine loophole, die je duizenden euro’s kan schelen. Ga je een deeltijdstudie doen, ga dan op zoek naar een flexibele werkgever die de ruimte daarvoor biedt en financieel wil bijspringen. Bij Talent&Pro heb ik opleiding en werk goed kunnen combineren. Natuurlijk helpt het als je ook goed kunt uitleggen hoe je met die opleiding de organisatie vooruithelpt. Stages zijn ook altijd aan te raden om een kijkje in de keuken te nemen bij verschillende afdelingen van een organisatie. Elk bedrijf heeft wel plek voor een stagiair. Doe de stoute schoenen aan benader bedrijven die jou interessant lijken.
De moraal van mijn verhaal is denk ik: laat je niet meeslepen door wat anderen zeggen of verwachten. Luister naar je gevoel, dat klopt altijd. Stiekem weet je dondersgoed wat je wilt, alleen durven we er vaak onder druk niet aan toe te geven. Luister naar dat stemmetje in je hoofd, soms blijkt het je hart dat spreekt.
Celine Schoonbeek studeerde Human Resource Management aan de Hogeschool Utrecht en combineerde daarna een opleiding Crossmediale Communicatie met haar huidige functie als graphic designer bij Redmore en Talent&Pro.
